Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Yeşiltaş, yeni Suriye’nin devletleşme sürecini ve diğer aktörlerin konumlarını AA Analiz için kaleme aldı. İşte 7 soruda Suriye’de yaşananlar ve olası senaryolar…
Suriye devrimi ne kadar başarılıydı?
Suriye devrimi, başlangıçta Esad rejimini devirmek amacıyla başarılı oldu. 13 yıl süren çatışmaların ardından, Baas rejiminin 61 yıllık iktidarı sadece 12 günde sona erdi. Ancak bu başarı, devrimin sona erdiği anlamına gelmiyor; asıl zorluk, ülkedeki geleceğin nasıl şekilleneceği.
Suriye devrimi amacına ulaştı ancak her şey yeni başlıyor
Suriye’nin geleceğini şekillendirecek en önemli dinamikler nelerdir?
Suriye’nin geleceği, iç, bölgesel ve uluslararası dinamiklerden etkilenecek. Bu dinamiklerin her biri, birbirini etkileyerek Suriye’nin devletleşme sürecini belirleyecek. Özellikle iç dinamikler, geçiş sürecindeki aktörlerin gücü ve etkileşimleri üzerinde etkili olacak.
İç dinamikler açısından Suriye’deki durum nedir?
İç dinamiklerde önemli bir aşama, rejimin hızla çöküşüdür. Bu süreçte, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) önemli bir rol oynamış ve geçiş sürecinin yönetiminde belirleyici olacaktır. Ancak, eski rejim temsilcilerinin nasıl bir pozisyon alacağı, iç istikrarın sağlanmasında kritik rol oynayacaktır.
Baas rejiminin çöküşü sonrası hangi aktörler öne çıkacak?
Baas rejiminin çöküşüyle birlikte, HTŞ gibi gruplar ve diğer yerel aktörler daha fazla söz sahibi olacak. Bu aktörlerin, özellikle yerel yönetim ve idari yapıların yeniden oluşturulmasında nasıl bir yol izleyeceği, Suriye’nin geleceğinde belirleyici olacaktır.
Suriye’nin geçiş süreci nasıl şekillenecek?
Geçiş süreci, çok sayıda farklı aktörün etkileşimde bulunduğu karmaşık bir süreç olacak. HTŞ ve diğer silahlı grupların yanı sıra, Şam’daki eski rejim unsurlarının ve bölgesel aktörlerin nasıl bir güç mücadelesine gireceği, sürecin nasıl işleyeceğini belirleyecektir.
Türkiye, Trump dönemiyle birlikte terör örgütü PKK/YPG ayrılıkçılığını önlemeyi başarırsa bölgede baskın bir istikrar sağlayıcı güç olarak ortaya çıkabilir
Suriye’nin devletleşme sürecinde dış aktörlerin rolü nedir?
Suriye’nin geleceği, yalnızca iç dinamiklere değil, aynı zamanda bölgesel ve uluslararası aktörlerin müdahalelerine de bağlı olacaktır. Rusya, İran ve ABD gibi dış aktörler, Suriye’deki istikrarsızlık üzerinde önemli bir etkiye sahiptir ve bu aktörlerin Suriye’deki yeniden yapılanma sürecinde nasıl bir pozisyon alacakları kritik olacaktır.
Suriye’nin yeniden yapılanma süreci ne zaman başlayacak ve nasıl bir seyir izleyecek?
Yeniden yapılanma süreci, sadece Esad rejiminin devrilmesinin ardından değil, aynı zamanda Suriye’nin içindeki aktörlerin güç dengeleri, dış müdahaleler ve ekonomik kalkınma süreçlerinin nasıl şekilleneceğiyle belirlenecektir. Bu süreç, Suriye’nin uluslararası toplumla entegrasyonu ve iç barışın sağlanmasıyla paralel bir şekilde ilerleyecektir.