Tarihi sevdiren adam’ olarak anılan ve Reşad Ekrem Koçu’nun da hocası olan Ahmet Refik Altınay’ın unutulmuş bir yönü de şairliğidir. 1932’de basılan ‘Gönül’ isimli kitabında çoğu İstanbul adalarıyla ilgili, eski tarzda 72 şiiri yer alır.
Emin Nedret İşli/KitapSanat
Osmanlı tarihi üzerine pek çok yayın yapmış tarihçilerin en önemlilerinden biri Profesör Ahmet Refik Altınay’dır. Talebesi ve asistanı Reşad Ekrem Koçu, “Büyük bir Türk edibi ve müverrih, velûd bir muharrir, şarkıları dillerde dolaşmış bir şair” diye tanımladığı Ahmet Refik Altınay’i şöyle anlatıyor: 1880’de Beşiktaş’ta Valdeçeşmesi’nde doğdu. İlk tahsilini Beşiktaş’ta Vişnezâde Mektebi’nde yaptı. Sonra Beşiktaş Askeri Rüşdiyesi’ni bitirdi. Oradan Kuleli Askeri İdadisi’ne girdi ve nihayet Harbiye Mektebi’ni 1898’de, henüz 18 yaşındayken birincilikle bitirerek piyade mülâzımı sânisi rütbesiyle Türk ordusuna yapıların başına gelenleri ve benim anılarımı iltihak etti (katıldı).”
‘Lâle Devri’, ‘Tarihî Simalar’, ‘Köprülüler’ ve ‘Felâket Seneleri’ gibi kendisine şöhret getiren eserleri önce gazetelerde tefrika edip daha sonra kitaplaştıran Ahmet Refik, bu yüzden ‘Tarihi sevdiren adam’ olarak nitelendirilir.
Osmanlı tarihini halk kitlelerine sevdiren Reşad Ekrem Koçu, hocası Ahmet Refik’in yeni İstanbul Üniversitesi’nin kuruluşunda kadro dışı kalmasını 1938 yılında hakkında yazdığı ‘Ahmet Refik, Hayatı, Seçme Şiir ve Yazıları’ isimli eserinde “Üniversite teşkilatında açıkta kaldı” diyerek açıklar.
Yıllar sonra ise Koçu, Muzaffer Gökman’ın Ahmet Refik hakkında hazırladığı kıymetli eseri için verdiği mülakatta, “Ahmet Refik, Osmanlı tarihine, Osmanlı hanedanına gönülden bağlı,
âşık bir kişidir. Kitapları bir tarafa, gazete ve dergilerdeki yazılarını görmek, okumak yeter. Gönül vermiştir. Bu sevgiliyi bırakmasını isteyemezdik, isteseydik de o başaramazdı” diye anlatır.
İstanbul Üniversitesi’nde görev alamadığı için derin bir yoksulluk yaşayan Ahmet Refik, 10 Ekim 1937’de ölür ve Büyükada Tepeköy Mezarlığı’na gömülür. Tarihi sevdiren adam Ahmet Refik’in daha az bilinen, unutulmuş bir yönü de şairliğidir. Bizim vurgulamak istediğimiz de işte bu özelliğidir. 1932 yılında Hilmi Kitaphanesi tarafından yayımlanan ‘Gönül’ isimli şiir kitabı tarihçinin eski tarzda 72 şiirini içerir. Kitabı Adalı Avni Bey’e ithaf eden şair Ahmet Refik Altınay’ın şiirlerinin pek çoğu İstanbul adaları içindir.
‘Yosma Burgaz’, ‘Mimoza, Adalar’dan niye sır oldu’, ‘Şen Adalar’, ‘Adalar’dan yaralandım’, ‘Ada’da’ başlıklı şiirler hep adalar üstünedir. Şair Ahmet Refik Bey’in ‘Gönül’ kitabındaki şiirlerinin bazıları da Türk musikisinde çok sıkça söylenen şarkıların güfteleri olmuştur. Dillerden düşmeyen ‘Kederden mi neden böyle sararmış rengi ruhsarın?’, ‘Şen gözlerine neşe veren bir çiçek olsam’, ‘Yalnız bırakıp gitme bu akşam gene erken’, ‘Solsan da sararsan, gene gülpembe dihensin’ gibi sözlü şarkılar hep şair Ahmet Refik Altınay’ındır. Tarihi sevdiren adam ünvanının yanına şiirleri, güfteleriyle, Adalar’daki münzevi hayatıyla Ahmet Refik Bey, aynı zamanda Adaları sevdiren şair ünvanına da layıktır. Büyükada’daki ebedi medfeninde huzur içinde uyumaktadır.