Birkaç gündür Pakistan ve Afganistan arasında yaşanan sınır çatışmaları gözleri bu coğrafyaya çevirdi. Tarafların 2022’den bu yana değişen ittifak yapıları ve Ocak 2024’ten bu yana yükselen güvenlik ikilemi bölgenin geleceğine dair soru işaretlerini artırdı. Milli Savunma Üniversitesi Müşterek Harp Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Hayati Ünlü, Pakistan ve Afganistan arasındaki çatışma ve gerilimlerin arka planını AA analiz için kaleme aldı. İşte 5 maddede bölgedeki durum…
Tarihi ortaklıktan güvenlik ikilemine
ABD ve NATO’nun 2021’de Afganistan’dan çekilmesinin ardından Taliban’ın Kabil’de yeniden iktidara gelmesinde Pakistan’ın oynadığı önemli rol, iki ülke arasında tarihi bir işbirliği sağlamıştı. Ancak 2022’de Pakistan’daki rejim değişikliği ve İslamabad’ın ABD ile yeniden yakınlaşması, Taliban’ın Pakistan ile bağlarını koparmasına neden oldu. Bu süreçte Taliban, Pakistan Talibanı (TTP) ile ilişkilerini güçlendirdi.
Sınır çatışmaları ve mezhepsel çatışma riski
Afganistan-Pakistan sınırındaki çatışmalar Temmuz 2023’te başladı ve Peştun bölgesi Paraçınar’da mezhepsel gerilimlerle derinleşti. Pakistan Silahlı Kuvvetleri’nin sınır ötesi operasyonları, TTP’nin bölgede nüfuzunu artırmasını engelleyemedi. Durand Hattı’nın uluslararası sınır olarak tanınmaması, gerilimi daha da artırdı.
TTP’nin artan tehdidi ve bölgesel etkiler
TTP, Beluç Kurtuluş Ordusu gibi gruplarla ittifak yaparak Pakistan genelinde saldırılar düzenlemeye başladı. Pakistan’da terör tehdidi ve mezhepsel çatışmaların bölgesel ölçekte yayılma riski bulunuyor. Afgan Talibanı’nın TTP’yi destekleyen açıklamaları, gerilimi tırmandırdı.
Muhtemel askeri senaryolar
Pakistan, sınır ötesi operasyon seçeneklerini gündeme alırken, ABD’nin “askeri operasyonlar kaçınılmaz” açıklamaları dikkat çekiyor. İyi senaryoda Pakistan’ın sınıra yakın bölgelerde hava operasyonları düzenlemesi ve uyuyan hücreleri etkisiz hale getirmesi öngörülüyor. Ancak en kötü senaryoda Afganistan’a kara harekatı veya Taliban’a karşı rejim değişikliği girişimi gündeme gelebilir.
Bölgesel ve jeostratejik etkiler
Afganistan ve Pakistan arasındaki bu gerilim, ABD, Çin, Rusya, Hindistan ve İran gibi bölgesel aktörlerin çıkarlarını doğrudan etkiliyor. Güvenlik ikilemi hızla kırılma noktasına yaklaşırken, olası bir çatışmanın bölgesel dinamikleri derinden sarsacağı öngörülüyor.