Beyoğlu’nun kitapçılar ve pasajlar tarihi açısından önemli bir çalışmaya imza atan sahaf Ümit Nar, ‘Krepen Pasajı nerededir?’ kitabında günümüzdeki adı Aslıhan olan sahaflarıyla ünlü eski Krepen Pasajı’nın tarihini de bütün yönleriyle açıklığa kavuşturuyor.
Emin Nedret İşli – KitapSanat
Sahaf Turkuaz Yayınları’ndan ‘Krepen Pasajı nerededir? – Pera Tarihine Bir Uğrayış…’ adıyla bir pasajın günümüze ulaşan tarihi macerasını anlatan bir kitap yayımlandı. Sahaflık mesleğine gönül vermiş insanların çabasıyla ortaya çıkan bu çalışma sahaf Ümit Nar’ın büyük emeği ve Sahaf Turkuaz’ın yayın desteği ile ortaya çıktı. Kitap, Beyoğlu’nda sahaflık mesleği erbabı olan bu kişilerin Beyoğlu kültürüne bir armağanı, bir borç ödemesi olarak düşünülmeli. Beyoğlu’nda uzun yıllar hem de Aslıhan’da (yani Krepen) sahaflık yapan ve artık İzmir’e taşınan sahaf Ümit Nar, bir vefa duygusuyla Beyoğlu’na borcunu ödüyor sanki. “Krepen Pasajı nerededir, bilen kaç kişi kaldı?” diye başlıyor Ümit Nar’ın kitabının arka kapak yazısı…
Beyoğlu aslında bir anlamda pasajların, çarşıların, hanların ve şöhretli mağazaların, otellerin ve lokantaların semtidir. İstanbul’un bu gözde semtinin mikro düzeyde tarihi yazılmamış pek çok mekânı vardır. Avrupa, Karlman, Rumeli, Anadolu, Dandriya, Aznavur, Elhamra, Hristaki, Haçopulo, Olivyo Pasajları henüz etraflıca incelenmiş ve etraflıca tarihleri yazılmış değildir. Halep ve Suriye Çarşısı, Tünel Geçidi Hanı gibi önemli yapılar hakkındaki kayıtlar dağınık ve araştırmaya muhtaçtır. Beyoğlu kitapçılık tarihi ise henüz yeni yeni çalışılan bir alandır. Beyoğlu kitapçılık ve pasajlar tarihi açısından önemli bir çalışmayı Ümit Nar büyük bir titizlikle başardı, günümüzdeki adı Aslıhan olan eski Krepen Pasajı’nın tarihini bütün yönleriyle açıklığa kavuşturdu. Krepen’in lokantaları, esnafları, müdavimleri, içinde geçen sosyal olayları ile Beyoğlu edebiyat ve kültürüne katkılarını bir kâğıt arkeoloğu titizliği ile ortaya çıkardı. Krepen Pasajı’nın Pera’nın kozmopolit dünyasına nasıl bir pencere açtığını Ümit Nar’ın kaleminden okudukça şaşırarak izleyeceksiniz.
KREPEN’İN ESNAF LİSTESİ İLK KEZ BU KİTAPTA
Ümit Nar, önsözden sonra ‘Konstantiniye’, ‘Pera’ ve ‘Beyoğlu’ diye üç bölüme ayırdığı çalışmasını ekler ve dizin bölümüyle sonlandırıyor. ‘Harik-i Kebir’, ‘Küçük Paris’, ‘Geçitler, Pasajlar, Hanlar Zamanı’, ‘Sidikli Pasaj’, ‘Mösyö Raphael Cesar Cervati ve Annuaire Oriental’, ‘Tramvay Zamanı: Halk Plajlara Hücum Etti, Vatandaş Denize Giremedi’, ‘Varda’dan Barba’ya gibi birbirinden ilginç başlıklar taşıyan ilk bölümde daha çok Osmanlı Beyoğlu’sunu kaleme alan Nar, ikinci bölümde Cumhuriyet döneminin bohemleri, şairleri, ressamları, edebiyatçıları ve onların Krepen’deki maceralarını anlatıyor. ‘Beyoğlu’ başlığını taşıyan üçüncü bölüm ise Aslıhan Pasajı ve onun içinde teşekkül eden sahaflar çarşısı hikayelerini tanıklıklar ve belgelerle ortaya döküyor. Krepen ve Aslınhan’daki esnaf listeleri ilk kez yayınlanmakta ve ekler bölümünde yer almakta. Edip Cansever’in ‘Ben Ruhi Bey Nasılım?’ şiirinin yazıldığı, Oğuz Atay’ın ‘Beyaz Mantolu Adam’ öyküsüne ilham olan; Mösyö Rober’den Aktedron Fikret’e Cihat Burak’tan Ece Ayhan’a, Ara Güler’den İlhan Berk’e, Salih Birsel’den Hayalet Oğuz’a ve nicelerine kucak açan; Çelik Gülersoy ile Behzat Üsdiken’in üzerine uzun uzun yazışıp tartıştığı Pera pasajlarından Krepen Pasajı’nın tarihi, birçoğu ilk kez yayımlanan belge ve görseller eşliğinde arz-ı endam ediyor.
TÜRK EDEBİYATI İÇİN VAZGEÇİLMEZ BEYOĞLU
Ümit Nar çalışmasında “Salah Bey’den Edip Cansever’e geçmek farzdır. Şiirimizin şahikalarından biri ‘Ben Ruhi Bey Nasılım’dır elbette; bu uzun destan, bu teatral metin, yazıldığı zamandan bugüne değin şiire gönül indirenlerin baş tacı, Türkçenin yüz akıdır. Bu şiirin hem Krepen’le hem Üç Horan Kilisesi’yle hem Mösyö Rober’le hem de Oğuz Atay’la bağlı vardır” demekte, adeta bir edebiyat hafiyesi gibi Beyoğlu’nun Türk edebiyatı için nasıl vazgeçilmez bir semt olduğunu örneklerle vurgulamakta. Ümit Nar’ın gerçekten de alt başlık olarak ‘Pera Tarihine Bir Uğrayış’ diye nitelendirdiği çalışması, uğramanın ötesine geçiyor, derinlikli, yol gösterici bir rehber hüviyeti kazanıyor. 40 yıllık Beyoğlu esnafı olanların kurucusu olduğu Sahaf Turkuaz Yayınları, böyle önemli bir çalışmayı okura ulaştırmaktan çok gururludur. Uzun bir zaman diliminde, büyük emeklerle hazırlanan bu çalışma için sahaf Ümit Nar arkadaşımızı kutluyoruz. Edebiyat ve kitapçılık tarihi açısından çok önemli bilgiler barındıran bu çalışmanın sahaf dostu, kitapsever okura keyif vereceğini umut ediyoruz. ‘Krepen Pasajı nerededir?’ İstanbul ve Pera tarihine meraklı okurların kaçırmayacağı bir şölen!